Scipeáil chuig ábhar

Taispeántas Sealadach

CLG Daoine, Déantáin agus Scéalta

Saorchead isteach

Seolfar inniu in Ard-Mhúsaem na hÉireann (NMI) – Na hEalaíona Maisiúla & Stair, Dún Uí Choileáin inniu taispeántas ilmheán a thabharfaidh léargas nua ar thionchar an CLG trí lionsa éagsúla: an stair shóisialta, cúrsaí dearaidh agus cultúr na ndaoine.
CLG: Daoine, Déantáin & Scéalta – an Dr Siobhán Doyle, atá ina Coimeádaí ar Bhailiúcháin Gloine, Ceirmeachta agus Áiseach Ard-Mhúsaem na hÉireann, agus a scríobh an leabhar cáiliúil A History of the GAA in 100 Objects a foilsíodh anuraidh, is ea a chruthaigh an taispeántas. Beidh an tAire Stáit don Spórt agus don Chorpoideachas, Thomas Byrne TD, ag tabhairt cuairt ar Ard-Mhúsaem na hÉireann ar maidin le haghaidh turas timpeall an taispeántais agus le haghaidh grianghraf chun seoladh an taispeántais nua a chomóradh.
CLG: Daoine, Déantáin & Scéalta – réada ón 15ú haois go dtí an lá inniu, lena n-áirítear go leor a bheidh ar taispeáint go poiblí den chéad uair, mar shampla:
  • Meadar Meánaoiseach a fuarthas in Corran, Co Ard Mhacha. Tá dearadh chorn íocónach Liam Mhic Chárthaigh bunaithe ar mheadair adhmaid, atá i mbuanbhailiúchán Ard-Mhúsaem na hÉireann.
  • Bonn óir 10 gcarat CLG a rinneadh i Nua-Eabhrac, dar dáta 1936, a cheaptar a bheith bronnta ar dhuine de na himreoirí ó fhoireann peile an Chabháin nó ó fhoireann iomána Luimnigh a thaistil chun imirt i Nua-Eabhrac i Staid Yankee.
  • Gúna bréidín lámhfhite camógaíochta a chaith Maeve Gilroy sna 1960idí le linn deich mbliana rathúil do chamógaíocht Aontroma. Bronnadh Duais Chú Chulainn na camógaíochta ar Mhaeve i 1956 agus bhí ard-mheas uirthi ina dhiaidh sin mar chóitseálaí agus mar réiteoir.
  • Bonn a bronnadh ar Austin Stack an polaiteoir náisiúnach Éireannach, poblachtach míleatach agus príosúnach polaitiúil, agus lúthchleasaí ceiliúrtha, nuair a bhí sé ina chaptaen ar fhoireann peile Chiarraí a bhuaigh comórtas Chorn an Chrócaigh i 1904-05. Bhí Comórtas Chorn an Chrócaigh ar cheann de na comórtais idirchontae ba luaithe san iomáint agus sa pheil.
  • Clogad iomána a chaith Ursula Jacob, iar-imreoir camógaíochta agus iar-chaptaen Loch Garman atá ina anailísí CLG anois, sna cluichí ceannais uile-Éireann inar bhuaigh sí boinn ó 2007 go 2020.
  • Sliotar buí a úsáideadh i gcluiche ceannais sinsearach na hÉireann 2020 idir Luimneach agus Tiobraid Árann, a mharcáil an chéad chluiche inar ghabh an sliotar buí áit an tsliotair bháin thraidisiúnta. Ba é cluiche ceannais iomána na hÉireann 2020 an chéad chluiche ceannais a imríodh taobh thiar de dhoirse dúnta, mar gheall ar phaindéim Covid-19.
  • Pictiúir d’éidí camógaíochta leis an dearthóir faisin Neillí Mulcahy, ó 1969. Tá stair den mhíchompord ag baint le héidí camógaíochta, cosúil le go leor d’fheisteas na lúthchleasaithe ban, toisc gur tugadh tús áite do rialacháin agus do thraidisiúin in ionad don lúthchleasaíocht. Ba é pictiúr Neillí moladh uaithi siúd faoin gcuma a d’fhéadfadh a bheith ar éide chamógaíochta.
  • Pláta comórtha poircealláin a dhear Oisín Kelly agus a rinne Potaireacht Bhéal Leice i 1976. Ba é club CLG Ghaeil Éirne a choimisiúnaigh an pláta mar fhiontar bailithe airgid chun cabhrú le forbairt a n-áiseanna imeartha i mBéal Leice, Co. Fhear Manach a mhaoiniú.
Cé gur bunaíodh CLG go foirmiúil sa bhliain 1884, is iad na déantáin is sine atá ar taispeáint mar chuid den taispeántas ná liathróidí iomána déanta as fionnadh clibíneach bó agus gruaig chapaill trilseánaithe a théann siar go dtí an 15ú haois, a fuarthas i limistéir phortaigh i gContaetha Chiarraí, Mhaigh Eo agus Luimnigh. Ar taispeáint freisin tá liathróid rugbaí a d’úsáid na príosúnaigh chun peil Ghaelach a imirt i gcampa imtheorannaithe Frongoch sa Bhreatain Bheag i 1916 agus camán a bhain le Mícheál Ó Coileáin.
I measc déantáin ón am is déanaí a caitheadh, tá an caipín daorchluiche seo a chaitheadh duine de mhórbhainisteoirí na hiomána, Brian  Cody, fad a bhí sé ina bhainisteoir ar fhoireann shinsearach iomána Chill Chainnigh ó 1999-2022.
Ar thrí ghnébhalla, beidh cuairteoirí in ann macasamhla digiteacha de shaothair ealaíne, dearadh nua-choimisiúnaithe agus grianghraif de chluichí Gaelacha a fheiceáil. I measc na dtéamaí a scrúdaítear tá an tionchar a bhí ag CLG ar ealaíontóirí sa 20ú haois, mar ar athraigh geansaithe CLG le himeacht aimsire agus an trasnú dearaidh idir Corn Sam Maguire agus Cailís Ardach. 
Gheobhaidh cuairteoirí ar an taispeántas deis freagra a thabhairt air, lena gcuimhní cinn CLG féin. Tiomsófar na freagraí seo agus áireofar iad i gcartlann taispeántais a chaomhnóidh na scéalta do na glúine atá le teacht.

Suíomh:


CLG Daoine, Déantáin agus Scéalta suite ag:
Dún Uí Choileáin,
Sráid na Binne Boirbe,
Baile Átha Cliath 7
D07 XKV4


Léiríonn déantáin ón 15ú haois go dtí an lá atá inniu ann tionchar an CLG trí lionsaí éagsúla: an stair shóisialta, cúrsaí dearaidh agus cultúr na ndaoine.
 

Cláraigh dár nuachtlitir

Coinnigh suas chun dáta

Receive updates on the latest exhibitions

Ealaíona Maisiúla & Stair

Dún Uí Choileáin,
Sráid na Binne Boirbe,
Baile Átha Cliath 7,
D07 XKV4

+353 1 677 7444